Afbeelding: Nicolaes Cruquius, Het eylandt West-Voorn of Goedereede
met de dieptens en de droogtens ronds-omme, tot aan den Hoek van Holland. 1734.
Universiteitsbibliotheek, Utrecht.
[This event is run in Dutch]
De Vereniging voor Waterstaatsgeschiedenis en het Environmental Humanities Center van de Vrije Universiteit Amsterdam nodigen u van harte uit om de studiedag Water en veranderingen in het geschiedbeeld bij te wonen.
Deze studiedag zal plaatsvinden op woensdag 11 december 2024 van 13:00 tot 16:00 in de zaal HG-06A32 in het Hoofdgebouw van de VU (De Boelelaan 1105, Amsterdam) en bestaat uit twee lezingen. De eerste lezing zal worden gegeven door Mathijs Boom en is getiteld “Laag land, diepe tijd: Nederlandse rivierlandschappen en de geschiedenis van de Aarde in de vroegmoderne tijd”. De tweede lezing, “Het gebruik van het intergetijdengebied van Noord-Vlaanderen als militair verdedigingsmiddel”, zal worden voorgedragen door Marc Buise . Voor meer informatie, zie de samenvattingen van beide lezingen onderaan deze pagina.
De toegang tot het evenement is gratis, maar we verzoeken u wel u aan te melden door een email te sturen naar waterstaatsgeschiedenis@hotmail.nl.
In het kort
Datum: woensdag 11-12-2024
Plaats: Hoofdgebouw VU, De Boelelaan 1105, Amsterdam; 10 min lopen vanaf station Zuid
Zaal: Hoofdgebouw 06A32
Toegang: vrij
Aanmelding: verplicht voor 4 december, door te mailen naar waterstaatsgeschiedenis@hotmail.nl
Programma
13.00 u opening
13.15 lezing Mathijs Boom Laag land, diepe tijd: Nederlandse rivierlandschappen en de geschiedenis van de Aarde in de vroegmoderne tijd + vragen
14.15 pauze
14.45 lezing Marc Buise, Het gebruik van het intergetijdengebied van Noord-Vlaanderen als militair verdedigingsmiddel + vragen
16.00 sluiting
Samenvattingen
Laag land, diepe tijd: Nederlandse rivierlandschappen en de geschiedenis van de Aarde in de vroegmoderne tijd
De geschiedenis van de Aarde in de zeventiende en achttiende eeuw is vaak beschreven als een geleerd debat over de Schepping, fossielen, de Zondvloed, en Bijbelse chronologie — geologie, theologie en kosmologie in één. In die geschiedenis speelt drassig laagland een ondergeschikte rol. Maar wat als we ideeën over de geschiedenis van de Aarde bekijken vanuit Nederlandse rivierlandschappen en vanuit praktische waterstaatskennis over geografische verandering? Hoe werd er vanuit deze contreien gespeculeerd over de vroegste geschiedenis en de diepe tijd van de planeet? Voor wie was die geschiedenis belangrijk en waarom? Deze lezing kijkt naar het werk van landmeters en oudheidkundigen, naast dat van geleerde natuurvorsers, als bron voor ‘geologisch’ denken in de vroegmoderne tijd.
Het gebruik van het intergetijdengebied van Noord-Vlaanderen als militair verdedigingsmiddel
In het noorden van Vlaanderen wordt sedert de veertiende eeuw het inundatiewapen toegepast. Tijdens de Tachtigjarige Oorlog gebeurde dat structureel. Toen werden op grote schaal zeedijken en binnendijken doorgestoken om polders en andere gebieden buitendijks te brengen. Dat had catastrofale gevolgen. Na deze oorlog vond in het gebied een ontwikkeling plaats. Nog steeds werden tijdens conflicten zeedijken doorgestoken maar de gevolgen zijn minder nefast. Hieraan lagen buitendijkse processen ten grondslag en een bepaalde militaire strategie, namelijk een buitendijks liggende waterlinie. Het buitendijks brengen gebeurde meer of minder ‘gecontroleerd’. Aanvankelijk was dat onbewust maar later werd hierop aangestuurd. Daarnaast werd in toenemende mate gewerkt met zoetwaterinundaties en het inunderen met buitenwater in begrensde bekkens door speciaal daartoe gebouwde inlaatwerken. Na afloop van de Spaanse Successieoorlog vond daarnaast een aantal decennia een tegenoverstelde conservatieve ontwikkeling plaats. Er werd vooral ingezet op het in stand houden van het intergetijdengebied als een waterlinie. Daarbij werd ingezet op ingrepen die de sedimentatie probeerden tegen te gaan. Dat was slechts uitstel van executie waarna uit nood geboren de oplossing werd gezocht in het uitvoeren van ‘militaire bedijkingen’. Hierna week de inundatiestrategie in Noord-Vlaanderen weinig meer af van die elders zoals bijvoorbeeld in de Oud-Hollandse Waterlinie.
Leave a Reply